Kinh giới: Công dụng và các bài thuốc chữa bệnh từ kinh giới

Tham vấn y khoa : Bác sĩ

Ngày cập nhật :03/02/2023

Kinh giới vừa là một loại rau thơm vừa có thể sử dụng để điều trị bệnh trị rất nhiều loại bệnh. Nhưng không phải ai cũng biết về công dụng của kinh giới cũng như các bài thuốc. Nội dung bài viết dưới đây sẽ giải đáp vấn đề này, hãy theo dõi và cùng tìm hiểu nhé!

Thế nào là kinh giới?

Kinh giới hay còn được gọi là lá rau kinh giới, giả tô, tịnh giới, kinh giới tuệ. Loại cây này trong Đông y được xem là một vị thuốc rất tốt. Còn trong ẩm thực, nó có vai trò như một loại rau mùi, có thể ăn sống, đun sôi với nước hoặc xay để uống.

thế nào là kinh giới

  • Tên khác: Giả tô, Thử minh, Khương giới, Kinh giới thán, Kinh giới huệ, Tái sinh đơn, Nhất niệp kim, Độc hành tán, Như thánh tán, Tịnh giới, Cử khanh cố bái tán, Thạch kinh giới, Hồ kinh giới, Trân la kinh…
  • Tên khoa học: Elsholtzia Cristata
  • Họ: Hoa môi (Lamiaceae) vừa là một cây thuốc vừa là một loại rau thơm

Mô tả cây kinh giới

Dưới đây là một số nhận biết về cây kinh giới mà mọi người có thể tham khảo:

Đặc điểm của cây giả tô

Đây là một loại cây thân cỏ, có mùi rất thơm và có chiều cao trung bình từ 0.6 đến 0.8m có thân vuông. Phần gốc có màu hơi tía, toàn thân cây có lông mềm, mỏng. Phần lá mọc đối nhau, xẻ sâu từ 3 đến 5 thùy.

Phần bông hoa dài từ 3 đến 8 cm nhỏ có màu tím nhạt và mọc thành từng bông riêng lẻ. Còn phần quả thì màu nâu, mặt bóng, hình trái xoan có kích thước khoảng 1mm.

Phân bố

Cây kinh giới thường phát triển tốt nhất trong điều kiện đất ẩm, đón nhiều nắng như khu vực đồi núi, đất bỏ hoang, bờ sông suối, ven đường,…

Đến nay, loài cây này xuất hiện nhiều ở các quốc gia Nam, Đông Nam Á, Đông Á như Ấn Độ, Lào, Campuchia, Trung Quốc, Nhật Bản, Thái Lan và cả Việt Nam,…

Tại Việt Nam, kinh giới mọc hoang và được trồng ở khắp các tỉnh thành trên cả nước với nhiều lợi ích như làm hương liệu món ăn, dược liệu, thu tinh dầu,… Người dùng hoàn toàn có thể tự trồng cây giả tô bằng cành để khai thác dược liệu.

Bộ phận dùng

Tất cả các bộ phận của cây đều được tận dụng. Theo kinh nghiệm của dân gian, những cây có thân nhỏ, nhiều hoa là có tác dụng tốt hơn.

Xem thêm: Hoa nhài: 20+ Công dụng chữa bệnh và làm đẹp nên biết

Thu hái – sơ chế

Thông thường cây giả tô được thu hái vào mùa thu khi mà hoa còn có màu xanh. Khi lấy các bộ phận thì gọi là kinh giới còn nếu chỉ lấy hoa thì gọi là kinh giới tuệ. Người ta hay dùng các bộ phân của cây đem sấy hoặc phơi khô và bảo quản để dùng dần.

Bào chế thuốc

Kinh giới thường được bào chế theo các cách như sau:

  • Giả tô thường được phơi khô và bảo quản để dùng dần
  • Thu hoạch rồi đem rửa sạch, cắt thành từng đoạn, đem phơi khô rồi bảo quản để dùng dần. Cũng có người cho vào nồi, sao đen rồi mới đem phơi khô.
  • Lấy giả tôcho vào nồi ran thành màu nâu đen rồi phơi cho khô, bảo quản để dùng dần.

Bảo quản

Kinh giới thường được được để ở nơi khô ráo, trong hộp đậy kín để tránh độ ẩm dễ gây mố, làm mất tác dụng của thuốc.

Thành phần hóa học

Thành phần chính của cây kinh giới là tinh dầu thơm. Trong tinh dầu kinh giới có các chất như d-menthol, menthol racemic và một ít d-limonen.

Ngoài ra, cây giải tô còn chứa nhiều thành phần dinh dưỡng như chất đạm, chất đường bột, chất xơ, canxi, sắt, magie, photpho, kali, natri, kẽm, vitamin C.

Công dụng của rau kinh giới

Rau kinh giới là một loại rau thơm và cũng được sử dụng để làm thuốc. Bởi vậy loại rau này có nhiều lợi ích như sau:

công dụng của kinh giới

Điều trị bệnh cảm cúm

Nhờ lượng tinh dầu đáng kể, rau kinh giới có thể khắc phục được tình trạng của bệnh cảm cúm, gồm có nhức mỏi và sốt.

Vì thế, người bệnh hãy thử dùng lá kinh giới để sắc nước uống. Cùng với việc bổ sung một số thảo mộc khác. Như xuyên nhung, cam thảo hoặc cát cánh để tăng thêm tính hiệu quả.

Bảo vệ sức khỏe tim mạch

Rau kinh giới chứa rất nhiều kali có khả năng giúp kiểm soát huyết áp và nhịp tim. Ngoài ra, chất chống oxy hóa trong rau cũng ngăn ngừa tình trạng stress oxy hóa – một yếu tố gây ra bệnh tim.

Tiêu diệt ký sinh trùng đường ruột

Trong rau kinh giới có chứa thymol và carvacrol có khả năng tiêu trừ các ký sinh trùng đường ruột như giun, sán,… rất tốt cho hệ tiêu hóa, làm dịu các cơn đau do rối loạn dạ dày và khó tiêu.

Ngoài ra, rau kinh giới còn giúp xoa dịu các cơn đau bụng trong thời kỳ kinh nguyệt.

Hỗ trợ đẩy lùi tình trạng mất ngủ

Rau kinh giới có chứa có một lượng flavonoid có công dụng an thần, kháng viêm. Vì thế sẽ giúp giảm căng thẳng, stress, giảm đau nửa đầu và giúp dễ ngủ hơn.

Ngăn ngừa lão hoá

Chất chống oxy hóa mạnh rosmairinic có trong rau kinh giới giúp đẩy lùi các dấu hiệu lão hóa, giúp cho da mặt tràn đầy sức sống.

Làm sạch hệ hô hấp

Các chất flavonoid, tecpen và carvacrol trong rau kinh giới giúp trị ho. Làm tan đờm, đẩy đờm ra khỏi phổi và bảo vệ cơ thể khỏi ung thư phổi. Ngoài ra, nó cũng giúp giảm khả năng bị nhiễm trùng xoang.

Trị chảy máu cam

Rau kinh giới cũng có tác dụng hỗ trợ điều trị chảy máu cam, kể cả việc đại và tiểu tiện ra máu.

Người bệnh hãy thử dùng hoa kinh giới đem sao đen trên chảo, rồi đun sôi cùng với 200ml nước lọc, sắc thành khoảng 100ml. Sau đó, bạn chia thành 2 lần để uống trong ngày sẽ cải thiện được tình trạng chảy máu cam.

Ngoài ra, nếu bạn đại tiện ra máu thì hãy dùng bột (được nghiền từ lá kinh giới) hòa tan với nước cháo gạo nếp, rồi chia uống khoảng 3 lần/ngày cho đến khi bệnh được cải thiện.

Đối với trường hợp tiểu tiện ra máu, bạn dùng lá kinh giới và sa nhân, rồi đem sao khô trên chảo và nghiền thành bột nhuyễn. Tiếp đó, bạn hòa tan với nước hồ nếp, dùng khoảng 3 lần/ngày sẽ cải thiện được tình trạng.

Hỗ trợ điều trị dị ứng

Nếu da bạn thường hay bị dị ứng hoặc viêm ngứa do dị ứng thức ăn hoặc thời tiết, thì hãy dùng phần ngọn cây kinh giới (gồm cả bộ phận hoa) rồi sao trên chảo cho nóng già.

Sau đó, bạn cho chúng vào miếng vải gạc nhỏ và tiến hành chà xát với lực vừa phải lên chỗ bị ngứa. Áp dụng khoảng vài lần thì vùng da bị ngứa sẽ được cải thiện đáng kể.

Trị mụn

Rau kinh giới cũng mang lại hiệu quả trong việc điều trị mụn nhọt, nhưng tốt nhất là bạn nên sử dụng ngay khi mụn mới khởi phát.

Lúc này, hãy rửa sạch rau kinh giới, nghiền nát và chắt lấy nước để thoa lên vùng da bị mụn. Đợi cho đến khi nước khô trên bề mặt da thì bạn mới rửa lại với nước sạch.

Ngoài ra, việc dùng rau kinh giới cũng mang lại hiệu quả sáng da, đồng thời bạn có thể kết hợp với tía tô, ngải cứu, chanh tươi và muối biển để có được kết quả tốt nhất.

Người bệnh dùng hết tất cả nguyên liệu này đun sôi với khoảng 500ml nước, rồi xông vào da mặt mỗi ngày khoảng 10 – 15 phút. Sau đó, bạn chỉ cần chăm sóc da bình thường trước khi đi ngủ.

Áp dụng khoảng 2 – 3 tuần, mỗi tuần 3 lần thì làn da bạn sẽ cải thiện độ sáng hơn. Tuy nhiên, tùy vào cơ địa mỗi người mà công dụng của rau kinh giới sẽ có hiệu quả khác nhau. Phải ngưng ngay nếu thấy da có biểu hiện bất thường như ngứa, sưng, ửng đỏ hoặc làm cho tình trạng mụn nặng thêm.

10+ Bài thuốc trị bệnh từ cây kinh giới

Kinh giới có rất nhiều tác dụng trong điều trị bệnh. Dưới đây là một số bài thuốc trị bệnh từ cây giả tô mà mọi người có thể tham khảo và sử dụng khi cần thiết.

bài thuốc trị bệnh từ kinh giới

Dùng chữa khi có triệu chứng đau mình, đau đầu và không ra mồ hôi

  • Lấy khoảng 20g kinh giới bỏ vào nồi sắc lấy nước uống
  • Dùng khi còn nóng
  • Áp dụng mỗi ngày 3 lần

Giúp điều hòa nhiệt độ, hạ sốt

  • Chuẩn bị 20g cành và lá kinh giới cùng 24g sắn dây
  • Dùng tất cả nguyên liệu cho vào nồi, sắc lấy nước để uống.

Điều trị mụn nhọt

  • Chuẩn bị nguyên liệu: 12g kinh giới, 10g ké đầu ngựa, 10g mã đề, 10g bồ công anh, 10g kim ngân, 10g thổ phục kinh, 10g cam thảo
  • Cho tất cả nguyên liệu nấu cùng 400ml cho đến khi còn 100ml thì tắt bếp.
  • Chia ra dùng 2 lần mỗi ngày.

Trị rôm sẩy cho trẻ nhỏ

  • Thông thường các mẹ hay dùng cây kinh giới tươi nấu nước tắm cho bé hàng ngày.

Điều trị dị ứng

  • Cho tất cả các bộ phận của cây đã khô đem lên bếp sao cho nóng già.
  • Bỏ vào khăn mỏng rồi chà xát lên chỗ bị ngứa.
  • Lặp lại nhiều lần trong ngày sẽ thấy được công dụng.

Điều trị cảm hàn

  • Chuẩn bị nguyên liêu: 3g kinh giới, 3g tía tô, 3g hoắc hung, 3g ngải cứu, 3g gừng, 3g mã đề
  • Cho tất cả nguyên liệu vào nồi và sắc nước để dùng trong ngày

Điều trị ho

  • Chuẩn bị nguyên liệu: 12g kinh giới, 12g địa cốt bì, 12g tang diệp, 12g tang bạch bì, 8g tử tô, 8g bán hạ chế, 4g trần bì.
  • Cho tất cả nguyên liệu vào một thang thuốc rồi sắc uống hết một lần trong ngày.

Sử dụng để cầm máu

  • Lá kinh giới đem phơi khô, tán thành bột rồi bảo quản để dùng dần.
  • Mỗi ngày lấy khoảng 8g kinh giới đem nấu với nước rồi chia ra uống 2-3 lần trong ngày.

Điều trị bệnh trĩ

  • Chuẩn bị nguyên liệu: 12g hoa kinh giới, 12g hoàng bá, 12g ngũ bội tử và 4g phèn phi
  • Cho hỗn hợp tất cả các nguyên liệu vào nấu cùng 400ml nước trong khoảng 15 phút cho các tinh chất tan hết trong nước.
  • Đợi nước nguội bớt rồi dùng để ngâm rửa hậu môn.
  • Áp dụng mỗi ngày 1 lần cho đến khi lành bệnh.

Điều trị viêm mũi dị ứng

  • Chuẩn bị nguyên liệu: 8g hoa kinh giới, 8g hoa húng quế, 8g bạc hà, 12g lá cối xay, 12g hoa cứt lợn.
  • Dùng tất cả nguyên liệu sắc trong cùng 1 thang thuốc rồi chia ra uống hét 2 lần trong ngày.

Chữa bệnh trĩ

  • Bài thuốc 1: dùng hoa kinh giới 12g, hoàng bá 12g, ngũ bội tử 12g, phèn chi 4g đem đi sắc với 300 – 400ml nước để ngâm hậu môn hằng ngày.
  • Bài thuốc 2: hòe hoa 16g, hạn liên thảo 16g, trắc bách diệp 16g, sinh địa 12g, huyền sâm 12g đem đi sao đen và sắc nước uống mỗi ngày.

Chữa viêm da thần kinh thể mạn

  • Dùng kinh giới 16g, kê huyết đằng 12g, đồ đen sao 12g, cây cứt lợn 12g, cam thảo nam 12g, sa sâm 12g, kỷ tử 12g, cương tằm 8g, thuyền thoái 4g đem đi sắc nước uống mỗi ngày.

Trị trẻ sốt cao, co giật

  • Dùng kinh giới 12g, bạc hà 12g, ngưu bàng tử 16g, kim ngân hoa 40g, thiên trúc hoàng 20g, câu đằng 20g, mẫu đơn bì 20g, huyền thoái 20g, toàn yết 8g, lục nhất tán 40g. Đem tất cả các dược liệu tán mịn thành bột rồi vò thành từng viên nhỏ khoảng 2g. Mỗi lẫn uống 1 -2 viên, ngày uống 3 lần.

Chữa tê bại chân tay ở người già

  • Chuẩn bị 1 nắm kinh giới tươi, gạo lứt 100g, bạc hà bằng một nửa, đậu hạt 80g.
  • Đem bạ hà và giả tô nấu lên để lấy nước, gạo với đậu nấu thành cháo. Khi cháo chín cho nước thuốc vừa nấu vào để ăn khi đói. Khi ăn cho thêm chút giấm muối.

Cách nấu cháo kinh giới

Cháo kinh giới là món ăn mang lại nhiều giá trị dinh dưỡng tốt cho sức khỏe. Mà còn có thể phòng ngừa phong, tốt cho người cao tuổi, giải cảm hiệu quả,…

Với những người cao tuổi bị tê bại tay chân hoặc di chứng gây bại liệt nửa người có thể nấu cháo theo công thức dưới đây:

  • Chuẩn bị: 1 nắm dược liệu, bạc hà bằng 1 nửa kinh giới, đậu hạt 80gr cùng với 100gr gạo lứt.
  • Sắc kỹ dược liệu rồi chắt lấy nước thuốc nấu thành cháo cùng với gạo lứt và đậu. Khi cháo chín có thể cho thêm 1 ít dấm, muối và nên ăn lúc đói bụng.

Bên cạnh đó, nếu người bệnh có triệu chứng ngoại cảm sợ lạnh, sợ gió, đau đầu có thể nấu cháo theo cách sau:

  • Chuẩn bị: Kinh giới 10gr, phòng phong 12gr, bạc hà 6gr cùng với đậu xị 8gr.
  • Đem tất cả dược liệu nấu kỹ chắt lấy nước.
  • Gạo tẻ dùng để nấu cháo đến khi gần được thì cho nước thuốc cùng một ít đường trắng khuấy đều, đun thêm 5 phút thì tắt bếp.

Xem thêm: Lá mơ và những công dụng tuyệt vời từ loại lá này

Ăn rau kinh giới có tác dụng gì bất lợi? Những lưu ý khi sử dụng

Cây kinh giới là một thảo dược lành tính, không chứa độc tố nhưng người dùng vẫn cần lưu ý những điều kiêng kỵ sau:

  • Không kết hợp dược liệu với thịt cá lóc, cua, cá, thịt lừa.
  • Nếu có dấu hiệu bị ngoại cảm phong hàn thấp, hư tự thường ra mồ hôi, tỳ yếu, đại tiện lỏng không nên sử dụng.
  • Nếu thấy những dấu hiệu bất thường cần ngưng sử dụng dược liệu, đến ngay các cơ sở y tế gần nhất để khám xét.
  • Trẻ em, phụ nữ mang thai hay cho con bú nên thận trọng khi sử dụng, nên tham khảo ý kiến bác sĩ, người có chuyên môn trước khi dùng.
  • Các bài thuốc Đông y chỉ mang tính chất tham khảo, trước khi dùng người bệnh vẫn cần hỏi ý kiến bác sĩ để có liệu trình điều trị tốt nhất.

Một số rủi ro khi sử dụng rau kinh giới

Lá rau kinh giới được sử dụng rộng rãi như một phương thuốc chữa bệnh. Tuy nhiên, trong một số trường hợp vẫn có rủi ro khi sử dụng rau kinh giới. Vì thế, bạn cần lưu ý một số trường hợp sau:

  • Phụ nữ mang thai và cho con bú: Không nên sử dụng quá nhiều lá giả tô trực tiếp. Vì có thể làm tăng nguy cơ sảy thai hoặc ảnh hưởng xấu đến thai nhi.
  • Người đang dùng thuốc chống đông máu: Thận trọng và tham khảo ý kiến bác sĩ khi dùng kinh giới. Bởi có thể làm tăng nguy cơ chảy máu ở những người bị rối loạn đông máu.
  • Người bệnh tiểu đường: Nên thận trọng việc dùng giả tô vì loại tinh dầu này sẽ làm giảm lượng đường trong máu.
  • Người tiểu đường nên thận trọng khi dùng tinh dầu kinh giới
  • Người sắp phẫu thuật: Nên dừng sử dụng tinh dầu giả tô 2 tuần trước khi phẫu thuật vì nó có thể làm tăng nguy cơ chảy máu.
  • Uống oregano vào làm giảm hàm lượng lithium đào thải ra ngoài cơ thể, từ đó làm tăng lượng lithium trong cơ thể và dẫn đến các tác dụng phụ nghiêm trọng.
  • Sử dụng tinh dầu oregano quá nhiều có thể gây khó chịu dạ dày vì có giúp lợi tiểu. Bên cạnh đó ở một số người, khi bôi tinh dầu này lên da có thể bị phát ban.

Trên đây là những thông tin chi tiết nhất về cây kinh giới dược liệu, hy vọng đã mang đến cho bạn nhiều kiến thức bổ ích. Nếu còn bất cứ thắc mắc nào đừng ngần ngại liên hệ với chúng tôi để được hỗ trợ và giải đáp tốt nhất.

Bài Liên Quan